Vliegendekeeper

34 jaar geleden stond Spartak Moskou – HFC Haarlem op het programma. Het oude Lenin stadion (tegenwoordig Loezjniki-stadion) was decor van het grootste voetbaldrama ooit. Schaam je niet, als het je geen belletje doet rinkelen. Ik kwam over deze ramp te weten via een boek die ik bij mijn oom op zolder vond. Waarom is er zo weinig over de ramp bekend?  Nimmer werd dit drama verteld of bevestigd door de toenmalige Sovjetautoriteiten. Nooit kwam er een nabestaande aan het woord. Nooit werd de oorzaak onderzocht. De Sovjetski Sport bracht een artikel waarbij men sprak over 66 doden. Een paar maanden later bracht diezelfde krant naar buiten, dat er op basis van ooggetuigen 340 doden zijn gevallen, wat de “Loezjniki-ramp” meteen de grootste voetbalramp ooit maakt. Wat is de waarheid?

In de koude oorlog was men heel terughoudend wat betreft de publicatie over deze ramp in de media. De krant Vechernyaya Moskva berichtte de volgende dag over de ramp: “Gisteren in Loezjniki na de voetbalwedstrijd heeft zich er een incident voorgedaan. Onder de toeschouwers waren enkele gewonden.” Nee, een ramp bij het Lenin-stadion kon immers niet, en dit zou het land een verkeerd beeld brengen. Daarvoor is er maar gekozen om de lijken zo snel mogelijk weg te brengen en te begraven. Overleden personen werden gewoon als vermist opgegeven. De plaatselijke  HFC Haarlem speelde dat jaar voor het eerst in Europees verband. Nadat Haarlem in de eerste ronde won van KAA Gent met 2-1 en het tweede duel gelijkspeelde (3-3), werd Haarlem gekoppeld aan Spartak Moskou, een prachtige affiche op papier.

Onder winterse omstandigheden achter het ijzeren gordijn stroopten mannen als Edward Metgod en Martin Haar hun moffen nog maar eens op. Dik ingepakt stond HFC Haarlem klaar voor de aftrap tegen het grote Spartak Moskou. Haarlem kwam om niet te verliezen. Dit plan kon echter al na 16 minuten de prullenbak in. 16.643 toeschouwers zagen een vrije trap van Gess achter doelman Metgod belandden. HFC Haarlem kwam dan ook niet tot goed voetballen toe, Spartak bleef maar aanvallen en Haarlem hield stand tot in de 90e minuut van de wedstrijd. In de blessuretijd moest Haarlem toch zwijken toen Spartak de laatste corner van de wedstrijd nam. Spartak maakte de 2-0. Een fataal doelpunt…

Er wordt verteld dat de oorzaak, het tweede doelpunt van Spartak was. Volgens de onderzoeksrechter (volgens de richtlijnen van Politburo*) werd er in een proces van twee dagen vastgesteld dat door het tweede doelpunt in de laatste minuut 30 tot 40 mensen terugliepen om te gaan kijken wat er aan de hand was. Twee stromen toeschouwers zouden op elkaar zijn gebotst. Verder was er een meisje gevallen op de trappen, wat tot een opstopping had geleid. Dit alles resulteerde in een dodelijk gedrang waarbij 66 mensen waren omgekomen.

Maar fysiek zou dit onmogelijk zijn geweest, het gedrang was al begonnen voor het laatste doelpunt. Supporters lagen al op elkaar voor het laatste doelpunt! Hoe dan ook, de harde kern van Spartak, zij waren de schuldigen, volgens de kranten! De supporters zouden de militie hebben bekogeld, waarop de militie via walky-talky’s “We worden weer bekogeld. Nu gaan we ze pakken!” gezegd zouden hebben. Ze besloten de supporters langs één nauwe uitgang weg te laten gaan, zodat ze de supporters één voor één zouden gaan oppakken, zij waren immers makkelijk herkenbaar met hun rood en witte accessoires. Door chaos bovenaan de trappen, en de trappen in een spiraal zijn gevormd, konden supporters niet zien wat er onderaan gebeurde en bleef hierdoor maar doorduwen, waardoor sommigen mensen platgedrukt en in ademnood kwamen. De militie wilde niemand doden, maar door toedoen van de militie vielen er toch doden. Een Nederlandse ooggetuige verteld dat er onrust is ontstaan bij de ruimte boven de trap, de druk zou zo groot zijn geworden, dat er ook een muur is bezweken met vallende agenten en supporters. Velen zeggen dat de militie voor de wedstrijd al had besloten de supporters door een uitgang te laten gaan, en zou het voorgoed afgelopen zijn met de “intimiderende” supporters van Spartak. De spelers van Haarlem moesten na het douchen zo snel mogelijk de bus in, en hebben hierdoor weinig meegekregen van de ramp.

De waarheid is dat de waarheid nooit verteld gaat worden, wat er nou werkelijk precies gebeurd is 20 oktober in het jaar 1982. Het aantal doden zal nooit bevestigd worden. De Loezjniki-ramp, de grootste ramp, de verzwegen ramp.

* in de Sovjet Unie bepaalde Politburo wat er gebeurd was, de rest waren geruchten.